مراحل رسیدگی به شکایت کیفری

مراحل رسیدگی به شکایت کیفری چیست

شکایت کیفری چیست؟

    قبل از اینکه وارد موضوع مراحل رسیدگی به شکایت کیفری شویم، ابتدا باید بدانیم شکایت کیفری چیست؟

   زمانی که یک شخص جرمی را انجام می‌دهد، زیان‌دیده (بزه‌دید) باید شکایت کیفری علیه متهم مطرح کند.

   شکایت کیفری، شکایتی است که منجر به صدور مجازات کیفری برای مجرم می‌شود. مثل زندان، شلاق، جزای نقدی، تبعید و …

    هنوز بسیار از افراد فرق میان شکایت کیفری را با شکایت حقوقی (طرح دعوای حقوقی) نمی‌دانند. یادداشت «مراحل شکایت حقوقی» را برای روشن شدن موضوع مطالعه کنید. همچنین اگر متهم، در دادگاه محکوم شود برای وی سابقه کیفری یا سوء‌پیشینه ایجاد می‌شود.

  زمانی که یک فرد از دیگری شکایت کیفری با هر موضوعی (سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، تخریب، تصرف عدوانی و…) مطرح می‌کند، پرونده ابتدا به دادسرا ارجاع می‌شود.

   دادسرا مرجعی برای تحقیق جرم است. یعنی ابتدا دادسرا به موضوع رسیدگی و تمام تحقیقات را انجام می‌دهد. آیا جرمی واقع شده است؟ متهم جرم را مرتکب شده است؟ آیا دلایل کافی برای ارتکاب جرم وجود دارد؟

   این نمونه سوالاتی است که دادسرا باید به آن رسیدگی کند. چنانچه تشخیص دهد متهم جرم را انجام داده است، پرونده را با صدور کیفرخواست، جهت صدور حکم به دادگاه کیفری ارسال می‌کند. با توجه به موارد بیان شده مراحل رسیدگی به شکایت کیفری و مدت زمان رسیدگی به آن به شرح زیر است.

رسیدگی به پرونده کیفری چقدر زمان می برد؟

1: تنظیم شکواییه و مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی

تنظیم شکواییه و ارسال از طریق دفتر خدمات الکترونیکی قضایی

2: ثبت و ارسال شکواییه و ارجاع آن به دادسرای مربوطه:

   شکواییه به صورت خودکار به دادسرایی ارجاع می شود که صالح برای رسیدگی است. به محض اینکه پرونده به دادسرا ارجاع شد، می توانید سریعا با شکواییه خود به دادسرای مربوطه واحد ارجاع مراجعه کنید و درخواست نمایید تا تعیین شعبه شود. در صورت مراجعه زودتر تعیین شعبه می شود. در بعضی دادسراها ممکن مراجعه شما تاثیری نداشته باشد.(این پروسه ممکنه تا 2 ماه طول بکشد)

ارسال شکواییه و مراجعه به دادسرا

3: تعیین شعبه و تشکیل پرونده و ابلاغ به شاکی جهت ارائه مدارک و اظهارات:

  دادسرا در این مرحله اقدام به بررسی و تحقیق می کند. در صورتی که مدارک شما بسیار قوی باشد و بازپرس انجام جرم را تشخیص دهد متهم را احضار می کند تا از اتهام خود دفاع کند.اگر بازپرس یا دادیار مدارک شما را قوی نداند نمی تواند متهم را احضار کند چرا که برای بازپرس یا دادیار، تخلف سنگین به حساب می آید. در نتیجه باید برای احضار متهم دلایل شما قوی باشد.

بعد از تشکیل پرونده به شاکی ابلاغ می شود

4: احضار متهم و تحقیق از وی

بازپرس یا دادیار متهم را احضار می کند و از ایشان تحقیق می نماید و می خواهد که از خودش دفاع کند.

بازپرس در دادسرا به تحقیق می پردازد

5: دعوت از طرفین پرونده

 بازپرس یا دادیار در این مرحله طرفین را به دادسرا دعوت می کند تا رو در روی هم قرار گیرند و اظهارات آنها را دریافت می کند. این مرحله مواجه حضوری است.

بازپرس طرفین را برای گرفتن اظهارات به دادسرا دعوت می کند

6: انجام تحقیقات لازم

 بازپرس در دادسرا ممکن است برای تحقیقات خود هر اقدام لازمی که بداند انجام دهد. مثل احضار شهود، تحقیق محل، معاینه محل و…

بازپرس هر گونه تحقیقی لازم بداند انجام می دهد

7: صدور قرار منع تعقیب

  بازپرس بعد از انجام تحقیقات درصورتی که موضوع را جرم نداند یا تشخیص دهد که متهم کاری انجام نداده است تصمیم می گیرد. (قرار منع تعقیب یا قرار موقوفی تعقیب) و پرونده را می بندد. در این صورت شاکی حق اعتراض دارد و ظرف ده روز باید اعتراض خود را ثبت کند. بعد از ثبت اعتراض، پرونده به دادگاه می رود. دادگاه اگر اعتراض شاکی بپذیرد تصمیم دادسرا را نقض می کند و مجددا پرونده به دادسرا برگردانده می شود در صورتی که اعتراض شاکی پذیرفته نشود، دادگاه تصمیم بازپرس را تایید می کند و پرونده مختومه می شود.

8: صدور کیفرخواست

  اگر بازپرس یا دادیار با تحقیقات انجام شده تشخیص دهد که متهم جرمی انجام داده است، نظر خود را به دادستان اعلام می کند و دادستان اگر موافق باشد میفرخواست صادر می کند. بعد از صدور کیفرخواست پرونده به دادگاه کیفری ارجاع می شود.

نکته: تمامی اقدامات و تحقیقات دادسرا در یک پرونده ممکن است حتی تا 2 سال زمان ببرد.

9: ارجاع پرونده به دادگاه و تعیین شعبه

10: دعوت از طرفین توسط دادگاه

بعد از تعیین شعبه دادگاه طرفین را دعوت می کند و جلسه دادگاه را تشکیل می‌دهد (از زمان وصول پرونده تا زمانی که دادگاه جلسه تشکیل می دهد ممکن است چند ماه زمان ببرد)

11: صدور رأی توسط دادگاه

   بعد از جلسه رسیدگی دادگاه تصمیم خود را می گیرد و در قالب رای به طرفین ابلاغ می کند. اگر متهم محکوم شود می تواند ظرف 20 روز به رای اعتراض کند. اگر هم رای بر برائت متهم صادر شود شاکی می تواند ظرف 20 روز نسبت به رای اعتراض کنند.

نکته: از زمانی که پرونده به دادگاه می رسد تا زمانی که تصمیم گرفته می شود ممکن است تا حدود یک سال زمان ببرد.

12: اعتراض به رأی

در هر صورت که هر کدام از شاکی و متهم به رای دادگاه بدوی (اولیه) اعتراض کنند پرونده به دادگاه تجدیدنظر ارجاع می شود.

13: ارجاع پرونده به دادگاه تجدیدنظر و تعیین شعبه

   بعد از تجدیدنظرخواهی پرونده به دادگاه تجدیدنظر ارجاع می‌شود. واحد ارجاع، پرونده را به یکی از شعبه‌ها ارسال می‌کند.

14: بعد از تعیین شعبه، تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ به طرفین برای جلسه دادگاه

15: صدور رأی توسط دادگاه تجدیدنظر

  بعد از تشکیل جلسه دادگاه تجدیدنظر، قاضی های تجدیدنظر نسبت به موضوع تصمیم می گیرند یا متهم محکوم می شود یا برائت می گیرد. در این صورت رای قطعی است و پرونده مختومه شده و برای اجرای حکم به دادسرا ارجا می شود.

با توجه به موارد فوق یک پرونده کیفری ممکن است از یک سال تا 3 سال با توجه به موضوع آن و دیگر موارد زمان ببرد.

مراحل رسیدگی به شکایت حقوقی

مطالب مرتبط: اصطلاحات حقوقی (ساده و کاربردی)شماره 1

نویسنده: محمدعلی پوریانیک