چک بهتر است یا سفته؟

چک یا سفته؟ مزیت چک نسبت به سفته

برای پاسخ به این سوال که چک بهتر است یا سفته؟ باید پرسید برای طلبکار یا بدهکار؟

در پاسخ به این سوال باید گفت قطعاً چک برای طلبکار بهتر است به دلایل زیر:

امتیازات چک نسبت به سفته

1) راحتتر بودن اعتراض به چک:

دارنده چک به راحتی با مراجعه به بانک چک را برگشت می‌زند. برگشت چک هیچ گونه هزینه‌ای ندارد. اما در خصوص سفته اینگونه نیست و برای واخواست آن باید علاوه بر پرداخت هزینه ( 2درصد مبلغ سفته)، به واحدهای واخواست دادگستری مراجعه کنید.

2) تبعات اعتباری چک

در صورتی که چکی برگشت بخورد، اعتبار صادرکننده خراب می‌شود. صادرکننده چک علاوه بر اینکه حساب‌هایش مسدود می‌شود خدمات بانکی نمی‌تواند بگیرد. در خصوص سفته اینگونه نیست. در نتیجه اگر یک فرد به دو نفر بدهکار باشد که یکی از طلبکارها، چک داشته و دیگری سفته داشته باشد، قطعاً بدهکار اولویت را به صاحب چک می‌دهد.

3) چک سند در حکم لازم‌الاجرا است.

قانون، چک را همانند اسناد رسمی، لازم‌الاجرا می‌داند. چک سند عادی محسوب می‌شود و در حکم لازم‌الاجرا است. اما در خصوص سفته اینگونه نیست. لازم الاجرا بودن چک یعنی چه؟

سند لازم الاجرا به این معنی است که شخصی که سند را دارد بدون مراجعه به دادگاه می‌تواند از طریق اجرای ثبت، مفاد سند را اجرا کند. یعنی دارنده چک بدون مراجعه به دادگاه می‌تواند از طریق اجرای ثبت مبلغ چک را وصول کند.

البته در نظر داشته باشید که دارنده چک صیادی می‌تواند علاوه بر اجرای ثبت، مستقیم به اجرای احکام دادگاه مراجعه کند و با کمترین هزینه، حساب و اموال بدهکار را توقیف کند.

4) نحوه وصول چک:

دارنده چک می‌تواند به چهار طریق برای وصول چک اقدام کند. اما در خصوص سفته، فقط از یک راه می‌تواند سفته را وصول کند.

روش اول: دارنده چک می‌تواند شکایت کیفری در دادسرا علیه صادرکننده مطرح کند. قانون، برای صدور چک بلامحل، مجازات تعیین کرده است. به عبارتی صدور چک بلامحل جرم است و بسته به مبلغ آن برای صادرکننده تا 2 سال زندان دارد. در نتیجه دارنده چک می‌تواند در صورت برگشت چک، شکایت کیفری علیه صادرکننده مطرح کند. دارنده سفته فقط می‌تواند شکایت حقوقی مطرح کند.

البته دارنده چک برگشتی برای اینکه بتواند شکایت کیفری مطرح کند،  باید شرایطی داشته باشد. یادداشت شرایط شکایت کیفری بابت صدور چک بلامحل را مطالعه نمایید.

روش دوم: دارنده چک می‌تواند با طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک و درخواست صدور قرار تأمین خواسته، در دادگاه، اموال و حساب‌های بدهکار را سریعا توقیف کند. البته در این حالت دادگاه مراحلی را طی می‌کند و ممکن است پرونده تا 2 سال زمان ببرد. یادداش مراحل طرح دعوای حقوقی را مطالعه نمایید.

دارنده سفته فقط از این روش می‌تواند حق خود را مطالبه کند.

روش سوم: در حال حاضر در خصوص چک‌های صیادی، دارنده چک می‌تواند به محض اینکه چک برگشت خورد به اجرای احکام دادگستری محل اقامت بدهکار مراجعه کند و فوراً اموال و حساب‌های بدهکار را توقیف کند.

مراحل این روش:

• تنظیم درخواست صدور برگه اجرائیه برای چک برگشت خورده

• مراجعه به دفاتر خدمات قضایی الکترونیک و ارسال درخواست تنظیم شده به اجرای احکام دادگستری.

نکته: با توجه به اینکه صادرکننده چک صیادی در سامانه ثنا ثبت نام کرده است، دفتر خدمات الکترونیکی قضایی درخواست را به اجرای احکام صالح برای صدور اجرائیه، به صورت سیستمی ارسال می‌کند. (معمولاً درخواست به دادگاه محل اقامت خوانده یا بدهکار، ارسال می‌شود)

• واحد ارجای دادگستری درخواست شما را به یک شعبه ارسال می‌کند. شعبه مربوطه برگه اجرائیه صادر می‌نماید. بعد از اینکه مدت اجراییه تمام شود شما با مراجعه به شعبه درخواست تشکیل پرونده اجرایی می دهید. در یکی از شعبات اجرای احکام پرونده تشکیل می‌شود. بعد از تشکیل پرونده درخواست توقیف حساب‌ها و اموال بدهکار را به شعبه اجرا می‌دهید.

نکته: در این روش دیگر شما نیازی به ثبت دادخواست مطابق روش دوم نیستید و هزینه دادرسی هم پرداخت نمی‌کنید. کل پروسه دادگاه حذف شده است. دارنده سفته این امکان را ندارد.

روش چهارم: همانطور که گفتیم چک یک سند در حکم لازم‌الاجرا است. در نتیجه شما می‌توانید به اجرای ثبت مراجعه کنید و از طریق اجرای ثبت، اموال بدهکار و حسابهایش را توقیف نمایید.

نکته: نتیجه اینکه دارنده چک، 4 روش برای وصول چک دارد ولی دارنده سفته فقط یک روش را دارد.

نکته: در نظر داشته باشید که از روش‌های دوم، سوم و چهارم، یکی را می‌توانید انتخاب کنید.

یادداشت تفاوت مطالبه وجه چک از اجرائیات دادگاه با اجرائیات ثبت

5) مسئولیت شخص حقوقی

در صورتی که شرکتی چکی صادر کند، دارنده چک می‌تواند علاوه بر شرکت، از مدیری که چک را امضاء کرده شکایت حقوقی کند. هم شرکت و هم مدیر مسئولیت تضامین برای پرداخت وجه چک را دارند. دارایی و حساب هر دو توقیف می‌شود. اما در خصوص سفته فقط شرکت مسئول است.

6) تفاوت در خسارت تاخیر تأدیه

در صورتی که دارنده چک از طریق دادگاه برای وصول آن اقدام کند خسارت تأخیر تأدیه از تاریه چک محاسبه می‌شود. اما در سفته صرفا در صورتی که دارنده واخواست دهد از تاریخ واخواست خسارت محاسبه می‌شود. اگر بدون واخواست مستقیم روی سفته اقدام کرده باشد از تاریخ تقدیم دادخواست خسارت تاخیر تأدیه محاسبه می‌شود.

نویسنده: محمدعلی پوریانیک